Nerw wzrokowy jest bardzo ważną częścią naszego narządu wzroku. Stanowi anatomiczne i fizjologiczne połączenie pomiędzy gałką oczną a centralnym układem wzrokowym. Jest częścią drogi wzrokowej, która przewodzi bodźce wzrokowe od siatkówki do ośrodków wzrokowych zlokalizowanych w płatach potylicznych naszego mózgu.
Choroby nerwu wzrokowego mogą się ujawnić w różnych okresach życia.
Choroby nerwu wzrokowego u dzieci i młodzieży
U dzieci i młodzieży są to najczęściej zaniki nerwu wzrokowego genetycznie uwarunkowane. Manifestują się powolnym obniżeniem ostrości wzroku, zwykle jednoczasowo w obu oczach. Stwierdza się również ubytki w polu widzenia.
Jedna z neuropatii, dziedziczna neuropatia nerwu wzrokowego Lebera, występuję tylko u mężczyzn i rozpoczyna się w 2-giej dekadzie życia. Spadek ostrości wzroku jest dość gwałtowny, zwykle najpierw w jednym oku, po kilku tygodniach rozpoczyna się w oku drugim. Dotychczas nie było skutecznego leczenia tej neuropatii. Od 1-2 lat znamy leczenie farmakologiczne tej choroby nerwu wzrokowego, które może zahamować lub spowolnić jej postęp i nie doprowadza do znacznego spadku ostrości wzroku. Dlatego też u tych pacjentów bardzo ważna jest szybka diagnostyka kliniczna, obejmująca nie tylko badanie dna oka lecz również badanie pola widzenia oraz badania elektrofizjologiczne (wzrokowe potencjały wywołane, elektroretinografia bodźcem naprzemiennej szachownicy) oraz potwierdzenie choroby badaniami genetycznymi.
Choroby nerwu wzrokowego u dorosłych
U dorosłych najczęściej występują zapalenie nerwu wzrokowego, zarówno w odcinku wewnątrzgałkowym, jak i pozagałkowym. Etiologia tych schorzeń może być różna i wymaga zwykle kompleksowej diagnostyki. Często u dorosłych rozpoznaje się neuropatie nerwu wzrokowego, których przyczyna może być bardzo zróżnicowana. Czynnikami wywołującymi te choroby nerwu wzorkowego mogą być zmiany niedokrwienne, nadciśnienie tętnicze, zmiany uciskowe lub substancje toksyczne np. alkohol, niektóre leki.
Objawy to spadek ostrości wzroku, ubytki w polu widzenia, zaburzenia widzenia barwnego. W zależności od etiologii objawy te mogą występować szybko lub powoli.
W diagnostyce schorzeń nerwu wzrokowego często wykorzystuje się również badania elektrofizjologiczne nerwu wzrokowego.
Do rozwoju chorób może też dojść w wyniku schorzeń endokrynologicznych. Nadczynność tarczycy, guzy przysadki są najczęstszymi przyczynami neuropatii.
Zapalenie nerwu wzrokowego, najczęściej w odcinku pozagałkowym, może ale nie musi, być pierwszym objawem stwardnienia rozsianego. U tych pacjentów często zaburzeniom widzenia towarzyszy ból przy ruchach gałki ocznej.
Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
Stan ten jest często rozpoznawany przypadkowo, przez okulistę. Zwykle pacjenci ci mają prawidłową ostrość wzroku, a zgłaszają się do okulisty z powodów bólów głowy, szumu w uszach, ubytków kwadrantowych w polu widzenia. Stwierdzenie przez okulistę obrzęku tarczy nerwu wzrokowego jest wskazaniem do pilnej hospitalizacji pacjenta, nie na oddziale okulistycznym lecz neurologicznym czy internistycznym.
Podsumowując choroby nerwu wzrokowego i neuropatie występują dość często w różnych grupach wiekowych. Objawy mogą czasem być bardzo subtelne, przez dłuższy okres, czasem są bardzo gwałtowne. Ważna jest szybka i sprawna diagnostyka, zwłaszcza w chorobach o gwałtownej progresji, w których można włączyć skuteczną terapię.