Diagnostyka chorób powierzchni oka
Powierzchnia oka obejmuje powieki, ich brzeg, spojówkę, rogówkę oraz pokrywający je film łzowy. Anatomia i fizjologia tych części oka jest nierozłączną, zarówno gdy one współdziałają prawidłowo, jak i nieprawidłowo, czyli w okresie zdrowia i choroby.
Coraz częściej mówi się w systemie powierzchni oka, czy o dodatkowym oddziaływaniu na te struktury oka układu nerwowego, krwionośnego, hormonalnego i immunologicznego.
Główne schorzenia powierzchni oka to zespół suchego oka (ZSO) oraz zapalenia brzegów powiek.
Zespół suchego oka wg International Dry Eye Workshop z 2007 to wieloczynnikowa choroba dotycząca łez i powierzchni oka, która powoduję takie objawy dyskomfort, zaburzenia widzenia, niestabilność filmu łzowego z możliwością nieodwracalnego zniszczenia powierzchni oka. Towarzyszy temu zwiększona osmolarność łez oraz stan zapalny powierzchni oka. Inne typowe objawy suchego oka to uczucie ciała obcego w worku spojówkowym, określane często przez pacjentów jako „piasek w oczach” , potrzeba częstego mrugania lub zaczerwienione oczy. Zespół suchego oka to jedna z częstszych przyczyn zgłaszanie się pacjentów do okulisty. Ważne jest ustalenie przyczyny tych dolegliwości.
W 95% przyczyną jest nadmierne parowanie filmu łzowego pokrywającego powierzchnię oka, a tylko w 5% niedostateczne wydzielanie łez. Nadmierne parowanie łez wynika z dysfunkcji warstwy lipidowej filmu łzowego. Warstwa ta jest produkowana przez gruczoły Meiboma zlokalizowane w obrębie tarczek powieki górnej i dolnej. Częste przebywanie w przestrzeniach z funkcjonującą klimatyzacją, zanieczyszczenie środowiska, zmienna wilgotność otaczającego nas powietrza i duże różnice temperatur nasilają objawy suchego oka. Nadmierne parowanie łez może być też związane z przewlekłymi stanami zapalnymi brzegów powiek, nieprawidłowym przyleganiem powiek do gałki ocznej, zaburzeniami mrugania.
Objawy zespołu suchego oka występują częściej w kobiet, nasilają się w okresie menopauzy i po tym okresie. Przeprowadzona chirurgia refrakcyjna, przyjmowanie niektórych leków, choroby ogólnoustrojowe, niedobory pokarmowe mogą nasilać objawy ZSO.
Zespół suchego oka wymaga dokładnego zebrania wywiadu z pacjentem, badania okulistycznego w lampie szczelinowej oraz wykonania testów diagnostycznych oceniających stopień nawilżenia oka.
Leczenie chorób powierzchni oka jest czasochłonne. Wymaga podawania miejscowego właściwych leków nawilżających, stosowania odpowiedniej pielęgnacji brzegów powiek i coraz częściej podkreśla się znaczenie diety w profilaktyce chorób powierzchni oka.