Higiena brzegów powiek

Powieki są to ruchome fałdy twarzy, których granicę – powieki górnej stanowią brwi, a granica dolnej powieki jest słabo zaznaczona i odpowiada krawędzi dolnej oczodołu.   Zbudowane są z dwóch części- zewnętrznej i wewnętrznej. Warstwa zewnętrzna to skóra i położony pod nią mięsień okrężny oka. Skóra powiek  jest bardzo cienka, silnie unaczyniona i nie zawiera tkanki podskórnej.  Naskórek ma bardzo słabo zaznaczone cechy rogowacenia.  Powieki pełnią funkcję ochronną gałki ocznej przed szkodliwymi czynnikami, takimi jak uraz, ciało obce, promieniowanie, substancje chemiczne. Odruchowe mruganie powoduje nagłe zamknięcie szpary powiekowej pod wpływem silnego bodźca wzrokowego lub fizycznego. Mruganie fizjologiczne polega na zwilżaniu, rozprowadzaniu filmu łzowego i usuwaniu substancji zbędnych z powierzchni oka.

W okulistyce coraz częściej używamy określenia system powierzchni oka. Należą do niego rogówka oraz spojówka pokrywające gałkę oczną w części przedniej, spojówka powiekowa będąca częścią powiek oraz film łzowy znajdujący się na powierzchni rogówki, spojówki i w załamkach spojówki. Niezwykle ważną częścią powiek, odgrywającą ważną rolę w funkcjonowaniu systemu powierzchni oka, są gruczoły Meiboma. W powiece górnej jest ich około 30-40, w powiece dolnej jest ich około 20.

Film łzowy  w przeważającej części produkowany jest  w gruczole łzowym, położonym w górno-skroniowej części oczodołu. Składa się z on 3 warstw: śluzowej, wodnej i lipidowej. Warstwa śluzowa przylega bezpośrednio do powierzchni gałki ocznej i jest produkowana przez komórki kubkowe spojówki, lipidowa jest warstwą najbardziej zewnętrzną i ta frakcja powstaje głównie gruczołach Meiboma. Redukuje ona napięcie powierzchniowe, stabilizuje i opóźnia parowanie warstwy wodnej.

Frakcja wodna, która stanowi 90% filmu łzowego zawiera lizozym, oraz białka, w tym laktoferynę, które pełnią funkcję bakteriobójczą. Warstwa ta również odżywia i dostarcza tlen do pozbawionej naczyń krwionośnych rogówki oraz usuwa zbędne produkty przemiany materii.

Brzeg powiek ma 2 mm grubości i stanowi wolną krawędź fałdów twarzy (powieki górnej i dolnej). Makroskopowo stanowi miejsce wyjścia rzęs, których jest zwykle około 150-200 w górnej powiece oraz 75-100 w dolnej powiece. Ku tyłowi od linii rzęs znajdują się okrągłe ujścia gruczołów Meiboma. W warunkach fizjologicznych są one słabo widoczne okiem nieuzbrojonym, natomiast są bardzo dobrze są widoczne w powiększeniu, jakie daje lampa szczelinowa stanowiąca wyposażenie gabinetu okulistycznego. Podczas delikatnego ucisku poniżej brzegu powiek, powinna pojawić się w ujściach poszczególnych gruczołów niewielka ilość wydzieliny koloru mlecznego.  Główne choroby systemu powierzchni oka to suche oko i zapalenie brzegów powiek. Należy podkreślić, że bardzo często przebiegają one bezobjawowo, zwłaszcza w początkowym okresie choroby.

Niezwykle ważnym elementem wpływającym na stan systemu powierzchni oka jest higiena skóry powiek i brzegu powiek.

Na elementy tej higieny należy zwracać uwagę pacjentom w każdej grupie wiekowej.

Już u małych, kilkuletnich dzieci obserwujemy zmiany na powiekach- najczęściej gradówki, rozwijające się na podłożu patologii powierzchni oka. Podobnie  jest wśród  ludzi starszych. Osoby te myjąc twarz, omijają okolicę oczu a dokładnie okolicę powiek i brzegów powiek.

Prawidłowa higiena brzegów powiek powinna składać się  następujących elementów:

1/ dokładne umycie twarzy i okolicy oczu czystą wodą

2/ u osób używających makijażu, poprzedzone mycie twarzy dokładnym demakijażem do tzw. czystego wacika. Można do tego celu stosować płyny micelarne, płyny do demakijażu, które są lepsze niż mleczka, emulsje.

3/ brzeg powieki powinien być następnie, przy zamkniętej szparze powiekowej, pomasowany ruchem równoległym do krawędzi powieki. Należy tę czynność powtórzyć, przesuwając palec wskazujący od kąta przyśrodkowego do bocznego i z powrotem 4-5 razy

4/ okolicę oczu osuszyć czystym ręcznikiem lub delikatnym ręcznikiem jednorazowym

5/ jeśli lekarz okulista zaleci, pielęgnację brzegów powiek można uzupełnić o stosowanie odpowiednich chusteczek do tej pielęgnacji, które można nabyć w aptece

6/ w przypadku zespołu suchego oka, można zastosować na koniec preparaty sztucznych łez. Najwłaściwsze są to roztwory kwasu hialuronowego, dexpantenolu,  bez konserwantów, które mogłyby dodatkowo podrażniać nasze oczy.

7/ stosując kremy na powieki, należy przestrzegać, by nie dostawały się one do worka spojówkowego i nie podrażniały oczu

Na problematykę brzegów powiek zwraca się uwagę dopiero od klikunastu lat. Nasilenie dolegliwości u naszych pacjentów może wynikać z większego zanieczyszczenia środowiska i wtórnego drażnienia oczu przez różne alergeny, większej dostępności klimatyzacji w pomieszczeniach i środkach transportu. Nie bez znaczenia na pewno też są choroby ogólne, na które cierpią nasi pacjenci, w szczególności cukrzyca, choroby skóry, choroby nowotworowe, autoimmunologiczne i stosowane u tych pacjentów leczenie.

Jest ważną rzeczą by pacjentów, którzy zgłaszają się do gabinetów okulistycznych z innych powodów a lekarz widzi  nieprawidłowości dotyczące  brzegów powiek, informować o problemie.

Ważna jest w tym zakresie, jak w całej medycynie, odpowiednia profilaktyka.

2017-03-15T21:06:48+00:00