Choroba Parkinsona to przewlekła, powoli postępująca choroba neurodegeneracyjna centralnego układu nerwowego. Zaczyna się najczęściej pomiędzy czwartą a szóstą dekadą życia, może dotyczyć nawet 1% populacji w tych grupach wiekowych. Liczba pacjentów wzrasta lawinowo. Występuję dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, lecz to u kobiet ma zwykle szybszy i cięższy przebieg.
Etiologia choroby jest wieloczynnikowa, a kluczową rolę odgrywają zaburzenia metabolizmu dopaminy. U 3-5 % pacjentów pośród przyczyn wskazuje się się uwarunkowania genetyczne.
Najczęstsze objawy są powszechniano znane. Wszyscy kojarzymy ogólne objawy tej choroby takie jak drżenie kończyn lub głowy, spowolnienie ruchowe oraz sztywność mięśniowa. Często towarzyszą temu dodatkowo zaburzenia poznawcze i depresję.
Wzrost liczby pacjentów związany ze wzrostem długości życia, coraz częściej rzuca nowe światło na liczne objawy tzw. pozaruchowe. Wśród nich napotyka się objawy ze strony narządu wzroku. Najczęstsze, z którymi pacjenci zgłaszają się do okulisty to spadek ostrości wzroku, zaburzenia ruchomości gałek ocznych i towarzyszące temu dwojenie, gorsze postrzeganie barw i trudności w ocenie odległości przedmiotów. Dwojenie występuje u 20% pacjentów z chorobą Parkinsona.
Zaburzenia rozpoznawania barw mogą już występować przed postawieniem diagnozy jako objaw prodromalny (wczesny, przed wystąpieniem innych objawów). Duże zaburzenia widzenia barwnego towarzyszą chorobie Parkinsona z ciężkim przebiegiem.
Degeneracja neuronów dopaminergicznych, które występują w siatkówce oka, powoduje zaburzenia przetwarzania sygnałów wzrokowych, co objawia się upośledzeniem zdolności adaptacyjnych do światła i osłabieniem percepcji kontrastu.
Nie znanym w powszechnej świadomości objawem choroby Parkinsona są, występujące u części pacjentów, halucynacje. Ich przyczyny wiąże się ze zmianami w siatkówce oka: ścieńczeniem warstwy włókien nerwowych (RNFL) oraz warstwy jądrowej wewnętrznej. Badanie grubości włókien RNFL można wykonać na standardowej wizycie okulistycznej za pomocą urządzenia SOCT.
Wykonując badanie wzrokowych potencjałów wywołanych (PVEP) u pacjentów z chorobą Parkinsona, stwierdzamy wydłużenie latencji zapisów wynikające z zaburzeń przewodnictwa w szlakach wzrokowych.
Podsumowując, warto pamiętać o możliwości występowania różnych objawów ze strony narządu wzroku u chorych z chorobą Parkinsona. Mogą one pogorszyć jakość ich życia. Nie wszystkie objawy okulistyczne w tej grupie pacjentów można wyleczyć, ale dokładne badanie i późniejsza rozmowa z pacjentem i jego rodziną może pozwolić na zrozumienie problemu i jego akceptację.
Źródła:
- 1/ Lach -Wojnarowicz i wsp. Okulistyczne aspekty choroby Parkinsona – patofizjologia, objawy i znaczenia kliniczne. Magazyn Lekarza Okulisty 18 (3-4): 2024
- 2/ Cerri S. i wsp. Parkinson’s Disease in Women and Men: What’s the Difference? J Parkinsons Dis. 30;9(3): 2019