Odpowiedź brzmi – tak. Przed pójściem do szkoły każde dziecko powinno być zbadane przez okulistę. Pytanie tylko – kiedy powinno mieć to miejsce.
Wszystko zależy od faktu, czy mamy dziecko z nieprawidłowymi objawami ze strony narządu wzroku czy też bez jakichkolwiek objawów.
W Polsce nie ma obowiązkowych badań okulistycznych u niemowląt poniżej pierwszego roku życia. W wielu krajach europejskich takie badania są przeprowadzane i mają na celu głównie wykrywanie zaćmy wrodzonej lub zmian zapalnych na dnie oka.
Badanie okulistyczne dziecka w okresie noworodkowo-niemowlęcym
Rodzice z noworodkami czy niemowlakami zgłaszają się do badania okulistycznego, gdy zauważają jakieś niepokojące objawy ze strony narządu wzroku. W pierwszych miesiącach życia, jest to zwykłe łzawienie i ropienie jednego oka lub oczu wynikające z wrodzonej niedrożności dróg łzowych. Wizyta ma na celu postawienie rozpoznania i włączenie właściwego postępowania terapeutycznego. Leczenie zachowawcze tych małych dzieci prowadzone jest do 6 miesiąca życia i jeśli wówczas nadal dolegliwości występują, to kwalifikuje się niemowlaki do sondowania i płukania dróg łzowych. W niektórych krajach europejskich leczenie zachowawcze prowadzone jest do 12 miesiąca życia.
Kolejne objawy, które mogą skłonić rodziców do badania okulistycznego niemowlaka zaniepokoić rodziców to zez znacznego stopnia jednego lub obu oczu oraz zmieniony kolor źrenicy. W takich sytuacjach rodzice powinni zgłosić się do okulisty natychmiast.
Badanie okulistyczne dziecka przedszkolnego i wczesnoszkolnego
W momencie kiedy dziecko idzie do przedszkola, w wieku 3-4 lat, niepokojącym objawami może być zbyt znaczne przysuwanie oglądanego przedmiotu, książki do oczu lub oglądanie telewizji z małej odległości, podchodząc do ekranu telewizora. Nieprawidłowe ustawianie głowy, przechylanie jej na jedną stronę również może świadczyć o istniejącej wadzie wzroku.
W wieku szkolnym niechęć do czytania czy „brzydkie pismo” mogą świadczyć o wadzie wzroku dziecka i konieczności używania szkieł korekcyjnych.
Często małe dzieci są kierowane do okulisty po badaniach ostrości wzroku podczas bilansu czterolatka czy sześciolatka, gdy dziecko nie rozpoznaje prawidłowo optotypów na tablicy do badania ostrości wzroku.
Planowe badanie okulistyczne dzieci
Planowe badanie okulistyczne dziecka składa się jest z badania ostrości wzroku dziecka, wykrycia ewentualnej współistniejącej wady refrakcji, z badanie ustawienia gałek ocznych, widzenia stereoskopowego oraz oceny ośrodków optycznych i dna oka.
Prawidłowe badania okulistyczne musi odbyć się po rozszerzeniu źrenic oraz porażeniu akomodacji czyli po podaniu odpowiednich kropli. Dzieci często się bronią przed podaniem kropli argumentując, że szczypią ale „ nie wymyślono jeszcze kropli, które nie szczypią”. Dziecko w związku z tym należy przygotować do badania okulistycznego i tu dużą rolę odgrywają rodzice czy opiekunowie oraz oczywiście lekarz, który to badanie przeprowadza.
Niektóre krople wystarczy podać do oczu 1 raz, by osiągnąć zamierzony efekt.
Jaki jest cel planowego badania okulistycznego?
Głównym celem planowego badania okulistycznego jest wykrycie ewentualnej wady wzroku i niedowidzenia jej towarzyszącemu. Zwłaszcza gdy wada wzroku lub niedowidzenie jest jednostronne, to trudno je zauważyć i stwierdzić bez badania okulistycznego. Drugie zdrowe oko w pełni kompensuje „braki” wynikające z niedowidzenia. Niezdiagnozowanie niedowidzenia do 5-6 roku skutkuje utrwaleniem tego stanu i trudnościami w leczeniu.
Kiedy przeprowadzać planowe badanie okulistyczne dzieci?
Trudno dać jednoznaczną odpowiedź na to pytanie. Dzieci z rodzin, w których nie występują wady wzroku i choroby oczu, powinny być zbadane między 4-5 rokiem życia, dzieci z obciążonym wywiadem rodzinnym, jeśli chodzi o wady wzroku powinny byś zbadanie między 3-4 rokiem życia. Dzieci u których występują jakieś nieprawidłowości/objawy ze strony narządu wzroku, powinny być badane natychmiast po stwierdzeniu tych faktów. W niektórych schorzeniach okulistycznych u małych dzieci, szczęśliwie rzadko występujących, dni czy tygodnie mogą mieć znaczenie dla powodzenia terapii.
Czy badanie okulistyczne dzieci można zastąpić badaniem optometrycznym?
Optometrysta nie może zbadać w pełni narządu wzroku dzieci, nie może podać kropli do worka spojówkowego celem porażenia akomodacji, również nie przeprowadzi badania w lampie szczelinowej i oceny dna oka. Do optometrysty dzieci z pewnymi dolegliwościami mogą być kierowane po uprzednim badaniu okulistycznym.